ÖSYM'nin yaptığı yerleştirme sonrasında aday iki tercihle karşı karşıya kalacaktır. Ya yerleştirmesinin yapıldığı kamu kurumuna başvurarak atama işlemlerini başlatacaktır. Ya da hiç başvuru yapmayarak hareketsiz kalacaktır.

1- Aday, yerleştiği kamu kurumuna hiç başvurmaz ise ne olur?

Aday, kamu kurumuna yerleşmesine rağmen hiç başvuruda bulunmaz veya belgelerini vermez ise bu adaya ciddi bir müeyyide uygulanmaktadır. Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmeliğin Ek 2'nci maddesinde; "Bu yönetmelik hükümleri çerçevesinde yapılan merkezi yerleştirme sonucu B grubuna ait herhangi bir kadro veya pozisyona yerleştirilen adaylar, daha sonraki personel alımları için yerleştirmelerine esas alınan puanla başvuruda bulunamazlar" hükmüne yerilerek yerleştirilmesi yapılan adayların bir daha aynı puan türüyle yerleştirmelere katılamayacağı net bir şekilde ortaya konulmuştur. Bu nedenle yerleştirmesi yapılan adayların mutlaka istenen evrakı temin ederek atamasını yaptırması yararına olacaktır. Aksi takdirde yeni bir sınava kadar 4/B sözleşmeli pozisyonları haricinde yerleştirmelere müracaat etmeleri mümkün değildir.

2- Aday yerleştiği kuruma belgeleri verip işe başlamaz ise ne olur?

Aday, yerleştiği kamu kurumuna başvurarak, hangi belgelerin istendiğini öğrenir ve belgeleri kamu kurumuna verir. Kamu kurumu da, bu belgeler çerçevesinde atama onayı hazırlar. Belgelerin verilmesi ile atama süreci başlar ve atama onayının alınması ile de süreç tamamlanır. Kişi göreve başlamadığı sürece memur statüsüne giremez. Bu halde yani atama onayının çıkması sonrası durumunda kendisine tebligat yapılıp göreve başlaması istenilen ancak göreve başlamayanlar hakkında, 657 sayılı Kanun'un 63'üncü maddesinin 1'inci fıkrasında yer alan "Bir göreve ilk defa veya yeniden atananlardan belge ile ispatı mümkün zorlayıcı sebepler olmaksızın 62'nci maddedeki süre içinde işe başlamayanların atanmaları iptal edilir ve bunlar 1 yıl süreyle devlet memuru olarak istihdam edilemezler?" hüküm uygulanır. Buna göre, aday 1 yıl süre ile devlet memuru kadrosuna başvuru yapamayacaktır. Ancak, uygulamada bu hususun takibi mümkün değildir.

3- Göreve başlama ve aday memurluk

Bir kamu kurumuna memur olarak atanan kişinin ilk statüsü aday memurluktur.

Aday memurluk süresi 1 ila 2 yıl arasında değişmektedir

Aday memurluk süresinin ne kadar olacağı 657 sayılı Kanun'da düzenlenmiştir. Kanunun 54'üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki düzenleme şu şekildedir:

"Aday olarak atanmış devlet memurunun adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz ve bu süre içinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz."

Bu hükme göre adaylık süresi 1 ile 2 yıl arasında değişebilmektedir. Kamu kurumlarının hangi süreyi uygulayacağı kendi takdirlerinde olan bir konudur. Adaylık süresinde KPSS sonuçlarına göre başka kurumlara yerleşenlerin daha önceki süreleri adaylık süresinin hesabında dikkate alınacaktır.

4- Aday memur kendi kurumu içinde yer değiştirebilir mi?

Aday memurun nakline ilişkin olarak 657'de yer alan hükme yukarıda yer verilmiştir. Madde hükmünde adaylık süresince "başka kurumlara" nakil yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre aday başka kurum olmadığı sürece kendi kurumu içinde adaylık statüsünde yer değişikliği yapabilir.

Burada bir örnek verecek olursak; Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne atanan bir aday memur, aday memurken, Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne naklen atanabilir. Ancak, bu kişi aday memurken, diğer kamu kurumlarına örneğin Maliye Bakanlığı'na naklen geçemez.

Ancak, kamu kurumlarının, kurumsal düzeyde çıkardıkları atama ve yer değiştirme yönetmeliklerinde, nakle ilişkin düzenlemelere de yer verilmekte olup, bu yönetmeliklerde bazen süre sınırı getirilebilmektedir. Örneğin Milli Eğitim Bakanlığı'nda, aday olarak atanmış bir öğretmen, adaylığı kaldırılmadığı sürece nakil isteyememektedir.

5- Aday memurken başka kuruma geçilebilir mi?

Aday memurken başka kuruma naklen geçiş yapılamamaktadır. Zira 657 sayılı Kanun'un 54'üncü maddesinin ikinci fıkrasında, aday memurluk süresince, başka kuruma geçiş yapılamayacağı belirtilmiştir.

Ancak, uygulamaya esas görüşler veren Devlet Personel Başkanlığı bu madde hakkında önemli bir mütalaa vermiştir. Başkanlık mütalaasında, "657 sayılı Kanun'un 54'üncü maddesinde geçen "nakil" ibaresinden memurun başka kurumlarda durumuna uygun bir kadroya sınava tâbi tutulmaksızın naklen atanmasının anlaşılması gerektiğinden, sınav sonucuna göre yapılan atamalar gereğince yapılması gereken nakiller 54'üncü maddesinde geçen 'nakil' anlamında değerlendirilmemektedir" denilmiştir.

6- Aday memur iken hangi nedenlerden dolayı göreve son verilebilir?

Bu konuya ilişkin düzenleme 657 sayılı Kanun'un 56'ncı maddesinde yapılmıştır. Maddede, adaylık süresi içinde temel ve hazırlayıcı eğitim ve staj devrelerinin her hangi birinde başarısız olanlarla, adaylık süresi içinde hal ve hareketlerinde memuriyetle bağdaşmayacak durumları, göreve devamsızlıkları tespit edilenlerin, sicil amirlerinin teklifi ve atamaya yetkili amirin onayı ile ilişkilerinin kesileceği hüküm altına alınmıştır.