Hangi kadroların istisnai kadro olduğu 657 sayılı Kanunun 59′uncu maddesinde yer almaktadır. İşte bu maddeye göre sınav şartı aranmayan kadrolar:

“Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TürkiyeBüyük Millet Meclisinin memurlukları,Başbakan Başmüşaviri,Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığına ait Başkan,Başkan Yardımcısı, HukukMüşaviri, Daire Başkanı, Uzman, Uzman Yardımcısı, Müşavir Avukat ve Şube Müdürleri (Uzman),Başbakan Müşavirlikleri,Özelleştirme İdaresi Başkanlığında Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, Daire Başkanı, ProjeGrup Başkanı ve Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği, Başbakanlık ve Bakanlık Müşavirlikleriyle Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliklerine, Başbakanlık BasınMüşavirliği,Türkiye İstatistik Kurumu Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği,Gelir İdaresi Başkanlığında Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği,Bakanlar Kurulu Sekreterliği,Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarında veya kadro açıklamalar bölümünde özel nitelikli olarak gösterilen görev yerleri,Özel Kalem Müdürlükleri ,Valilikler ,Büyükelçilikler,Elçilikler,Daimi Temsilciliklere, dış kuruluşlarda çalışma müşavirlikleri nezdinde görevlendirilecek sendika uzmanlıkları,Din İşleri Yüksek Kurulu Üyelikleri, Milli İstihbarat Teşkilatı memurlukları, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Müşavirlikleri,Hukuk Müşavirliğine ve Genel Sekreter Sekreterliği,”

Uygulamada ne yapılmaktadır?

Uygulamada siyasi iktidara yakın kişiler, 657 sayılı Kanunun bu maddesinde belirtilen sınırlı sayıdaki kadroya atanmakta, kısa bir süre sonrada sınavsız olarak diğer normal memuriyetlere geçirilmektedir. Örneğin hiç KPSS girmeyen bir kişi müşavirlik kadrosuna atanmakta, burada bir ay çalıştıktan sonra da öğrenim durumuna göre örneğin mühendis kadrosuna atanmaktadıır.

İstisnai kadrolara atanmada sınav yoktur

657 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinde istisnai kadrolar belirtilmiş olup, bunlar arasında da Valilere yer verilmiştir. Yine bu Kanunun İstisnai Memurluklara Atanmada Aranacak Şartlar başlıklı 60 ıncı maddesinde; İstisnai Devlet memurluklarına 48 inci maddede yazılı genel şartları taşıyan kimselerden atanmalar yapılabileceği ve kuruluş kanunlarındaki özel hükümlerin saklı olduğu hükmüne yer verilmiştir. 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde ise memur olmanın genel ve özel şartlarından bahsedilmiştir. Yine bu Kanunun İstisnai Memurluklara Atananlara Bu Kanunun Uygulanacak Hükümlerini düzenleyen 61 inci maddesinde; istisnai memurluklara atananlar hakkında bu Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan bütün hükümleri uygulanacağı belirtilerek istisnai kadrolara sınavsız atama yapılacağı belirtilmiştir.

İstisnai kadrolarla ilgili özel durumlar

İstisnai kadrolara sınavsız olarak atama yapıldığı için öncelikle istisnai kadroların amaç dışı kullanımından bahsetmemiz gerekmektedir. Özellikle kısa aralıklarla bu kadrolara atama yapılıp, daha sonra başka memuriyet kadrolarına naklen atamalar kamu vicdanını yaralayacak seviyelere gelmiştir. Bir çok insanın atanmak için sınav beklediği bir ortamda bu kadrolar vasıtasıyla memuriyete başlatılmaları ve daha sonra da başka kadrolara atanmaları vakayı adiyeden olmuştur.

Bu açıklamalardan sonra, 657 sayılı Kanunun adaylığa kabul edilme başlıklı 54 üncü maddesinde; Aday olarak atanmış Devlet memurunun adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamayacağından ve bu süre içinde aday memurun başka kurumlara naklinin yapılamayacağından bahsedilmektedir.

Diğer yandan, bu Kanunun 59 uncu maddesinde istisnai kadrolara unvan bazında yer verilmiştir. Yine bu Kanunun istisnai memurluklara atanmada aranacak şartlar başlıklı 60 ıncı maddesinde; İstisnai Devlet memurluklarına 48 inci maddede yazılı genel şartları taşıyan kimselerden atanmalar yapılabileceği ifade edilmiştir.

Ayrıca, bu Kanunun İstisnai memurluklara atananlara bu Kanunun uygulanacak hükümleri başlıklı 61 inci maddesinde; 60 ıncı madde gereğince istisnai memurluklara atananlar hakkında bu Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan bütün hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak yukarıda yer verilen hükümler ve 657 sayılı Kanunun diğer hükümleri çerçevesinde istisnai kadrolarla ilgili olarak şunları söyleyebiliriz;

1- İstisnai kadrolardan diğer memuriyet kadrolarına çok kısa zaman sonra atama yapılması mümkündür. (Bu durumun hukuki olmakla birlikte etik değildir)

2- Bu şekilde yapılan atamalarda adaylık hükümlerinin uygulanmayacağı yönünde hem Danıştay kararları hem de Devlet Personel Başkanlığı görüşleri bulunmaktadır. Ayrıca, naklen atanılacak kadro istisnai kadro da olsa naklen geçişte muvafakat şarttır.

3- Aynı hususlar aday memur olarak görev yapanların istisnai kadrolara atanmasında da geçerlidir. Çünkü, istisnai kadrolara atanma halinde 657 sayılı Kanunun uygulanmayacak hükümleri arasında atanma hükümleri yer almaktadır ve bu atamanın içerisine naklen atama da girmektedir. Dolayısıyla 657 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinde yer alan kısıt sizin için uygulanmayacaktır. Ayrıca, istisnai kadroya atanmanız halinde hakkınızda yarım kalan adaylık eğitimi de uygulanmayacaktır.

4- Herhangi bir nedenle istifa eden bir memur bekleme süresine tabi olmadan istisnai kadroya atanamaz. Bu görüşümüzün aksine, Devlet Personel Başkanlığının vermiş olduğu bir mütalaada şu ifadelere yer verilmiştir; ‘…Bu itibarla, yukarıda sözü edilen bekleme sürelerinin istisnai memuriyetlere atanmada söz konusu olmadığı, istisnai memuriyetlerden başka kadrolara naklen atamalarda da aynı esasların geçerli olduğu ancak istisnai memuriyet kadrolarında çalışmakta iken çekilen veya çekilmiş sayılanların diğer kadrolara atanmaları halinde ise bekleme sürelerine tabi olduğu mütalaa edilmektedir.’

5- İstisnai memuriyet kadrosunda görev yapmakta iken istifa eden bir personelin 657 sayılı Kanununun 97 nci maddesinde belirtilen 6 aylık süreyi doldurmadan Devlet memuriyetine dönmesi de mümkün değildir. Devlet Personel Başkanlığının görüşü de bu yöndedir.

6- İstisnai kadrolarla ilgili kamu vicdanını yaralayan bir durum olduğu dikkate alındığında mutlaka bu konuda yasal düzenleme yapılmalıdır.

7- İstisnai memuriyet kadrolarına atandıktan sonra 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi sözleşmeli personel pozisyonlarına atanma talebinde bulunanların sınava tabi olmaksızın sözleşmeli personel olarak açıktan atanılması mümkündür.

8- Lise mezunu bir kişinin 1 inci dereceli özel kalem müdürlüğü kadrosuna istisnai memur olarak atanması bize göre mümkün değildir. Ancak, Devlet Personel Başkanlığı vermiş olduğu bir mütalaada şu ifadelere yer vermiştir; ’657 sayılı Kanunun istisnai memurluklara ilişkin 59 uncu maddesi kapsamı içinde Özel Kalem Müdürlüklerine yer verilmiş olup, mezkur Kanunun istisnai memurluklara atanmada aranacak şartlara ilişkin 60 nci maddesinde ‘İstisnai Devlet memurluklarına 48 inci maddede yazılı şartları taşıyan kimselerden atanmalar yapılabilir.’ hükmü yer almaktadır.

Bu hükümler çerçevesinde, 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde yazılı genel şartları taşıyan kimselerden özel kalem müdürü kadrosuna atama yapılabileceği mütalaa edilmektedir.’

Doğrusu bu görüşe katılmamız mümkün değildir. Çünkü, 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinde hangi öğrenim düzeyinde bulunanların hangi derecedeki kadrolara atanacağına yer verilmiştir ve lise mezunları en fazla 3 üncü dereceli bir kadroya atanabilmektedir. Dolayısıyla 1 inci derecedeki özel kalem müdürlüğü kadrosuna lise mezunu bir kişinin atanması mümkün değildir. Ancak, cari olan ise bu görüştür. Yani mühür kimdeyse Süleyman odur.

İstisnai kadrolarla ilgili Sayıştay ne dedi?

Sayıştay denetçileri yaptıkları incelemede uygulamanın Hazineyi zarara uğratıcı nitelikte olduğunu belirtti. Denetçiler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında tespit ettikleri bu uygulamayı Sayıştay Birinci Başkanlığına bildirdi. Sayıştay Birinci Başkanlığı da görüşülmesi için konuyu Sayıştay Genel Kuruluna havale etti. Sayıştay Genel Kurulu geçen yıl aldığı kararda uygulamanın genel bir nitelik taşıyıp taşımadığının araştırılmasına, daha sonra yaygın olduğunun tespit edilmesi durumunda söz konusu hususun Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmasına karar verdi.